Bà My và chiếc bếp lửa 0 đồng cháy rực suốt 4 năm qua

Giữa màn sương sớm mờ ảo của Sài Gòn, căn bếp nhỏ của bà Nguyễn Thị My đã đỏ lửa từ khi nhiều người còn say giấc. Mùi cơm chín, cà ri và khoai lang hấp lan tỏa trong không khí, hòa cùng hơi sương mát lạnh của buổi tinh mơ. Ở tuổi 74, bà vẫn tỉ mẩn xắt cà rốt, thái đậu hũ, nêm từng nồi canh. Từ đôi tay gầy guộc ấy, hàng trăm hộp cơm chay 0 đồng được chuẩn bị đều đặn mỗi ngày, trở thành một hình ảnh quen thuộc đối với người dân quanh xóm ấy. 

Trước khi gắn bó với căn bếp này, bà từng làm nhiều nghề khác nhau. Hồi trẻ bà từng học ở Trường Nông Lâm rồi theo học nữ công gia chánh, cũng từng dạy học, bán hàng, mở tiệm bánh kem ở Campuchia. Nhiều năm lăn lộn chợ búa, bà tự hào rằng gần như đụng gì cũng biết làm. Chính những tháng năm ấy rèn cho bà sự tỉ mỉ, tiết kiệm, và một niềm tin làm điều tử tế, dù nhỏ bé cũng đáng quý.
 

Cơ duyên đến với bếp chay 0 đồng bắt đầu khi bà đến về Thành phố Hồ Chí Minh chữa bệnh. Dự định ban đầu của vợ chồng bà chỉ là chữa cho khỏi cái bệnh lưng cụp, nhưng rồi thời gian chứng kiến thành phố oằn mình trong tâm dịch Covid-19 đã khiến bà thay đổi suy nghĩ.

Trong những ngày chống dịch khốc liệt ấy, bà chứng kiến nhiều người lao động mất việc, thiếu ăn, loay hoay với miếng cơm từng bữa. Thương cảnh đó, bà bắt đầu nấu vài phần cơm chay miễn phí để san sẻ, rồi dần dần thành một căn bếp 0 đồng duy trì đến tận hôm nay. “Mình tự kiếm tiền rồi muốn giúp ai thì giúp. Mình cứ làm việc phải thì ắt sẽ có nhiều người làm cùng mình có gì mà lo”, bà nói với giọng nhẹ nhàng mà cứng rắn.

Khi ấy, chồng bà, ông Trần Văn Hồng, còn khỏe mạnh, ngày ngày phụ chậu bưng nồi, dọn dẹp công việc bếp núc để đỡ đần cho bà. Hai người nương tựa nhau trong căn bếp nhỏ, chia sẻ từng niềm vui giản dị giữa bộn bề đời sống.

Nhưng gần đây, ông Hồng bị tai biến và phải về quê điều trị. Từ đó, bà My một mình gánh trọn mọi việc. Gian bếp nhỏ giờ chỉ còn một ngọn lửa, nhưng vẫn cháy đều. “Ông bệnh rồi, bà ráng làm phần của ổng luôn” bà nói, mắt thoáng chút buồn bã.

Bà My bắt đầu ngày mới từ hai giờ rưỡi sáng. Khi con đường còn yên ắng, tiếng dao thớt, tiếng nồi sôi đã rộn trong căn nhà nhỏ ở 207 Nguyễn Văn Đậu, phường Bình Lợi Trung, TP. Hồ Chí Minh (quận Bình Thạnh cũ). Bếp lửa đỏ rực, khói nhẹ phả vào sương sớm mỏng manh.

Nồi cơm lớn chín dần, hương cà ri, đậu hũ, rau củ hòa lẫn trong mùi gạo mới. Cả khu phố, đặc biệt là sinh viên các trường lân cận đã quen với hình ảnh người phụ nữ tóc bạc, dáng gầy, lưng khom kiên nhẫn lặng lẽ gọt từng củ khoai, xắt từng củ cà rốt và những công việc không tên khác.

Mỗi lần nấu cơm, bà My thường chuẩn bị trong hai ngày. Đầu giờ chiều, các cô chú thương lái mang rau củ, đậu hũ, khoai lang đến tận nhà. Nhận hàng xong, bà lại tỉ mỉ phân loại, sắp xếp ngay ngắn rồi nghĩ thực đơn cho ngày mai. Đôi tay tuy đã nhăn nheo nhưng vẫn thoăn thoắt, hết bê nồi hấp khoai, lại chiên đậu, bào sắn gọn gàng. Gian bếp nhỏ ngập mùi thơm, tiếng dầu sôi xen tiếng thở đều của người phụ nữ già quen tay với công việc nặng nhọc.

Với những món cần nấu nóng, bà dậy từ ba giờ rưỡi sáng hôm sau. Vài người hàng xóm như cô Khánh và bạn Huy ghé qua phụ bà đóng hộp. Bà vừa múc cà ri, vừa nói đùa: “Bọc cà ri phải cho đầy như vầy người ta mới no”. Khoảng năm giờ, những hộp cơm đầu tiên được bày ngay ngắn trước cửa để sẵn sàng cho công nhân, sinh viên, người bán vé số và tài xế xe ôm bắt đầu một ngày mới, sẵn sàng cho những con người phải chạy đua với sự nhộn nhịp vội vã của buổi sáng.

Phần lớn thời gian, bà làm việc một mình. Khi có thời gian, bà Khánh, người hàng xóm tốt bụng, thường xuyên ghé sang phụ bà nấu bếp hoặc sơ chế. Hai người phụ nữ, một già, một trung niên, cùng chia nhau công việc giữa làn hơi nóng của bếp.

Đôi khi, vài bạn trẻ hoặc sinh viên tình nguyện biết chuyện tìm đến giúp, nhưng không cố định. Bà không xem việc này là sự bất tiện, mà là niềm vui thoáng qua. Bà mỉm cười, thản nhiên nói: “Ai đến giúp thì vui, không có thì bà làm hết cũng được”.

Sau khi câu chuyện về bếp 0 đồng lan truyền, nhiều người tìm đến ủng hộ. Có người mang gạo, người gửi dầu ăn, người tặng bình gas để bà đỡ vất vả. “Mấy người thương mình, thấy mình làm thiệt lòng thì họ giúp thôi”, bà My chia sẻ thêm.

Dù nhận được sự giúp đỡ, phần lớn công việc vẫn do bà đảm nhận. Từ vo gạo, nấu cơm, chia hộp, dọn dẹp – tất cả đều do đôi tay gầy guộc ấy làm. Cơm của bà ngon không chỉ vì nêm nếm khéo, mà vì được nấu bằng lòng chân thành.

Để duy trì bếp ăn 0 đồng suốt 4 năm ròng rã giữa lòng thành phố không hề dễ. Mỗi tháng, bà My phải gánh chi phí hơn hai chục triệu đồng bao gồm tiền thuê nhà, điện nước, gas và nguyên liệu. Tiền lời từ bán bánh mì, bánh xèo chay chỉ đủ xoay sở từng ngày.

Những hôm rảnh rỗi, một số bạn học sinh ghé sang giúp bà làm bánh bao để bà đem đi bán, vừa kiếm thêm chi phí trang trải, vừa góp một phần nhỏ để những hộp cơm yêu thương tiếp tục được trao đi. Sự hỗ trợ của các em tuy nhỏ nhưng giúp giảm bớt phần gánh nặng cho bà trong công việc thường nhật.

Bà My luôn tự mình lo mọi thứ, từ nguyên liệu đến dụng cụ. Nếu cần mua đồ, bà thường đặt qua số điện thoại với các cô chú ở chợ đầu mối. Với 500.000 đồng mua tại khu chợ đầu mối, bà có đủ nguyên liệu để nấu trong hai ngày, còn ra chợ thì lại chẳng đủ gì.

Có những hôm mưa gió, việc bán bánh mì hay bánh xèo chay giảm sút, thu nhập bấp bênh, nhưng bà vẫn nấu đều. Từ rạng sáng đến hơn chín giờ, khi các phần cơm cuối cùng được phát hết, bà mới tạm nghỉ. Công việc chưa bao giờ ngừng.

Bà thừa nhận đã có lúc cảm thấy kiệt sức vì gánh nặng tài chính: “Cái lo nhất là tiền thuê nhà với buôn bán lúc mưa lúc nắng thôi. Nhưng mình thương người ta thì mình ráng làm”. Lời chia sẻ ấy như một minh chứng cho cách bà sống cùng khó khăn và giữ lửa cho bếp chay 0 đồng.
 

Trong căn bếp nhỏ ấy, từng hộp cơm chay không chỉ làm ấm lòng người nghèo, mà còn gợi nhớ về sự tử tế giản dị giữa thành phố ồn ào. Ngọn lửa trong bếp của bà My là ngọn lửa của lòng kiên nhẫn, của niềm tin rằng điều tốt đẹp vẫn còn.

Không phô trương, không ồn ào, bà My chọn cách sống lặng lẽ, để hành động nói thay lời. Đôi tay gầy vẫn đảo cơm, vẫn nhóm bếp mỗi sớm, vẫn nở nụ cười thật tươi “Chỉ cần thấy người ta no bụng là bà cũng vui lắm rồi.”

Giữa lòng Sài Gòn tấp nập, ở góc nhỏ trên con đường Nguyễn Văn Đậu, có một ngọn lửa ngày ngày dùng sự kiên trì và lòng nhân hậu sưởi ấm những phận đời khốn khó. Bà My dùng sự tử tế làm gia vị, dùng tình thương làm ngọn lửa nấu những hợp cơm chay 0 đồng. Ngọn lửa ấy vẫn cháy đều đặn. Không phải lửa của bếp, mà là lửa của lòng người bền bỉ, âm ỉ và nhân hậu như chính bà My.